پیش گفتار
گسترش دو رشته کوه البرز و زاگرس و همچنین توزیع جمعیتی کشور در دامنه های این کوهستان موجب شده است تا به منظور دسترسی آسان به اقصی نقاط کشور و نیز توسعه شهرها و عمران و آبادانی کشور، عبور از این کوه های سنگی اجتناب ناپذیر باشد. به طوری که نیازهای پیش روی سدسازی، احداث تونل برای کاربردهای حمل و نقل، انتقال آب و فاضلاب، استخراج نفت و گاز، احداث فضاهای زیرزمینی برای تولید برق، خطوط و ایستگاههای مترو و پارکینگ های زیرزمینی، دسترسی و بهره برداری از معادن، همگی لزوم آگاهی از دانش مهندسی سنگ را نشان می دهد. مکانیک سنگ علمی نظری و عملی است که به بررسی رفتار مکانیکی سنگ در میدان نیروهای وارد بر آن می پردازد تا مهندسین سنگ بتوانند با رعایت اصول علمی در مسائل عملی و احداث سازه ها در سنگ یا بر روی سنگ موفقیت کسب نمایند.
طی گذشت شش دهه از پیدایش علم مکانیک سنگ تلاش های با ارزشی در این زمینه به عمل آمده است. بررسی منابع متعدد و پراکنده از متون قدیمی گرفته تا یافته های پژوهشی جدید در زمینه مکانیک سنگ بیانگر آن است که ارتقای دانش بومی در این زمینه نیازمند خلاقیت بوده تا معماری جدیدی از این دانش ارائه شده و پیکره کارایی از آن پدید آید. از اینرو تلاش شد تا کتابی با عنوان «مهندسی مکانیک سنگ» به منظور رفع نیازهای کنونی متخصصین در این زمینه تالیف شود. در دهه اخیر پیشرفت های زیادی در زمینه دانش مهندسی سنگ رخ داد و بسیاری از کتب مکانیک سنگ که توسط اساتید برجسته در سطح دنیا پیش از آن چاپ شده بود، طی ده سال گذشته مورد تجدید نظر و چاپ مجدد قرارگرفته و مطالب کاربردی مفیدی به آنها افزوده شد. همچنین تحولات و توسعه کاربرد کامپیوتر در محاسبات نیز تاثیر زیادی بر توسعه این دانش گذاشت. جهت همگام سازی دانش بومی در زمینه مذکور، مؤلفین برآن شدند تا تجارب حرفه ای و تحولات جدید را با دانش پیشین تلفیق نموده و در قالب یک ساختار اصلاح شده و به روز رسانی شده ارائه دهند.
کتاب حاضر نتیجه دو دهه کاوش، فراگیری، آموزش و پژوهش در ابعاد مختلف دانش مهندسی سنگ از گذشته تاکنون است. فصل های این کتاب با رویکردی جدید و جامع ساختاربندی شده تا نیازهای کلیه افرادی که در هر مقطعی و به هر نوعی با مکانیک سنگ سروکار دارند را پوشش دهند. براین اساس کتاب حاضر در بیست فصل، طی دو جلد تألیف شده است. نسخه پیش رو، جلد اول این مجموعه است که در آن به بیان مبانی و کاربردهای دانش مکانیک سنگ پرداخته شده و در جلد دوم مباحث تکمیلی، پیشرفته و پروژه های اجرا شده مکانیک سنگی مطرح شده است. نکته قابل ذکر آن است که علی رغم ارتباط و انسجام ساختاری مذکرو، نه تنها هر دو جلد کتاب به صورت مجزا و مستقل قابل استفاده هستند، بلکه هر فصل از این کتاب، مستقل از سایر فصول قابل استفاده است. به هر حال با توجه به اینکه کتاب حاضر از منابع متعددی گردآوری و تالیف شده است، ممکن است دارای نقایصی باشد. لذا از کلیه استادان، مهندسان و صاحب نظران تقاضا می شود با نظرات و پیشنهادات خود ما را به منظور بهبود کتاب در چاپ های بعدی یاری کنند.
