پیش گفتار:
نظام فنی و اجرایی کشور (مصوبه شماره /۴۲۳۳۹ت ۳۳۴۹۷هــ ، مـورخ ۱۳۸۵ /۴/ ۲۰هیـات محتـرم وزیـران) بـه کـارگیری معیارهـا، استانداردها و ضوابط فنی در مراحل تهیه و اجرای طرح و نیز توجه لازم به هزینههای نگهداری و بهرهبرداری در قیمت تمام شده طرحها را مورد تاکید جدی قرار داده است.
تونل که سازهای مرکب از سیستم نگهداری و سنگهای اطراف آن است، یک دستگاه نامعین استاتیکی محسوب میشود بنـابراین بار موثر بر سیستم نگهداری باید بر اساس تغییر شکلهای سازه و سیستم نگهداری محاسبه شود.
تدوین دستورالعمل برای طراحی و اجرای سیستمهای نگهداری برای معادن زیرزمینی به ویژه تونلهای معدنی بـا توجـه بـه تنـوع سیستمهای نگهداری و تفاوت شکل مقطع، ابعاد و دیگر مشخصات هندسی تونلها بسیار پیچیده است باید آنها را از نظـر هندسـی در ردههای متفاوتی طبقهبندی کرد. علاوه بر موارد مذکور برای طراحی سازهای سیستم نگهداری تونلها باید پارامترهای مکانیکی سـنگ، شرایط محیطی و میدان تنشهای موجود در منطقه به خوبی شناسایی و کمی شود.
در این نشریه با توجه به موارد فوق، دستورالعملی بـه همـراه یـک سـاز و کـار سـاده بـرای طراحـی و اجـرای سیـستم نگهـداری تونلهای معدنی ارایه شده است که در عین حال از دقت کافی نیز برخوردار است. به این منظور فرآیند طراحی سیستم نگهداری در سـه بخش مجزا، شامل برآورد بار وارد بر سیستم نگهداری، برآورد ضریب اطمینان و در نهایت مدلسازی و تحلیل سازهای سیستم نگهداری ارایه شده است. در این دستورالعمل بار وارد بر سیستم نگهداری به عنوان یک فصل مستقل و ضریب اطمینان لازم برای طراحـی انـواع سازههای نگهداری تونلها به همراه روش مدلسازی و تحلیل آن در فصلهای جداگانه ارایه شده است.
بر اساس روالی که در این دستورالعمل برای طراحی سیستم نگهداری تونلهای معدنی پیشبینی شده است، پس از محاسبه مقادیر بار وارد بـر سیستم نگهداری و برآورد ضریب اطمینان، میتوان سیستم نگهداری را مدلسازی و تحلیل کرد.
با همه ی تلاش انجام شده قطعا هنوز کاستی هایی در متن موجود است که إنشاءا… کاربرد عملی و در سطح وسیع این نشریه توسـط مهندسان موجبات شناسایی و برطرف نمودن آنها را فراهم خواهد نمود. در پایان، از تلاش و جدیت آقای مهندس غلامحسین حمزه مصطفوی و کارشناسان امور نظام فنی همچنین جنـاب آقـای مهنـدس وجیه ا… جعفری مجری محترم طرح تهیه ضوابط ومعیارهای فنی بخش معدن کشور در وزارت صنایع ومعادن و متخصصان همکار در امر تهیه و نهایی نمودن این نشریه، تشکر و قدردانی می نماید. امید است شاهد توفیق روزافزون همهی این بزرگواران در خـدمت بـه مـردم شریف ایران اسلامی باشیم.